Leczenie ortodontyczne.

Z okładek kolorowych pism i reklam uśmiechają się do nas twarze o idealnych, pięknych zębach. Taki uśmiech rzadko jest darem natury, częściej jest to praca zespołowa ortodonty i lekarza stomatologa.

Ty też możesz mieć piękny uśmiech!

Co to jest leczenie ortodontyczne?

To nie tylko, jak wskazuje nazwa pochodząca z języka greckiego ( orthos – prosty i odous – ząb), prostowanie zębów. To także, a w zasadzie przede wszystkim, poprawa czynności narządu żucia i prawidłowe ustawienie kości szczęk co poprawia estetykę twarzy.

Leczenie ortodontyczne wpływa nie tylko na estetykę, ułatwia oczyszczanie zębów, co chroni przed próchnicą i chorobami przyzębia, poprawia wymowę, przywraca prawidłowe żucie.

W jakim wieku można zacząć leczenie ?

W każdym! Wbrew powszechnej opinii nie ma barier wiekowych ograniczających leczenie. Można leczyć 3-latka, można także 80-latka. Różnią się tylko metody i priorytety.

U małych dzieci z uzębieniem mlecznym leczenie polega często na ćwiczeniach i eliminacji złych nawyków, które są przyczyną wady. U dzieci 6-9 – letnich mających I trzonowce i siekacze stałe stosuje się odpowiednio dobrane aparaty zdejmowane, u 10-12- latków intensywnie rosnących można stosować leczenie aparatami zdejmowanymi lub stałymi. W przypadku pacjentów z uzębieniem stałym, u których wzrost jest już ukończony i u osób dorosłych stosuje się aparaty stałe. Leczy się także osoby z mniejszymi lub większymi brakami zębowymi aby przygotować je do leczenia protetycznego.

Jaki jest pierwszy krok?

Umówić się na pierwszą wizytę do ortodonty!

Pierwsza wizyta to najczęściej rozmowa dotycząca problemów pacjenta, co mu się nie podoba, co chciałby poprawić, czego oczekuje.

Bardzo ważna jest diagnoza, aby ją postawić lekarzowi potrzebne są modele zębów pacjenta (lekarz wykona wyciski aby je uzyskać) i zdjęcia rentgenowskie( pacjent otrzyma na nie skierowanie). Na podstawie analizy modeli i zdjęć lekarz ustali indywidualny plan leczenia, który na oddzielnej wizycie będzie przedstawiony i omówiony z pacjentem. Czasem potrzebne są dodatkowe konsultacje np. z laryngologiem, logopedą, chirurgiem czy protetykiem. Ale o tym pacjent dowie się na miejscu. Trzeba się tylko odważyć i przyjść na pierwszą wizytę.

O czym trzeba pamiętać decydując się na leczenie ortodontyczne.

Najważniejsza jest sumienność i systematyczność leczenia! Jeżeli chodzi o leczenie aparatem zdejmowanym, nie wystarczy mieć aparat. Trzeba go nosić i to nie od czasu do czasu, ale 10 godzin na dobę (2-3 godz. w ciągu dnia i całą noc), 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku. Tylko takie noszenie przyniesie pożądany efekt.

Zarówno przy leczeniu aparatami zdejmowanymi jak i stałymi bardzo ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza (rozkręcanie śrub, rozpinanie gumek, wykonywanie ćwiczeń ), regularne kontrole i oczywiście bardzo dobra higiena jamy ustnej.

Należy też pamiętać, że każde leczenie ortodontyczne składa się z dwóch etapów: aktywnego (w którym przemieszczamy zęby, poszerzamy łuki zębowe, ustawiamy prawidłową pozycję żuchwy itp.) i retencyjnego (stabilizującego uzyskany efekt).

Czas trwania każdego etapu jest różny i zależy od wieku pacjenta, nasilenia i rodzaju wady, metody leczenia i sumienności pacjenta. Leczenia retencyjne nigdy nie powinno być krótsze niż leczenie aktywne i powinno się do niego podchodzić bardzo poważnie. Tylko ono zapewni trwały efekt pięknego uśmiechu.

Informacje dla pacjenta noszącego aparat ortodontyczny

wg zaleceń Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego www.pto.info.pl

Powikłania w trakcie i po leczeniu ortodontycznym:

Ortodoncja nie jest nauką ścisłą. Nie sposób przewidzieć wszystkich następstw leczenia aparatem stałym. Nawet standardowe i sprawdzone procedury mogą u niektórych pacjentów wywoła nieprzewidziane reakcje. Ortodonta prowadzi leczenie według planu zaakceptowanego przez pacjenta i zakładającego najlepszy możliwy wynik, jednak nie można zagwarantować pełnej satysfakcji z osiągniętego rezultatu i braku powikłań . Poniżej przedstawiamy najczęściej zdarzające się spowikłania:

1. Próchnica zębów i odwapnienia. Aparaty ortodontyczne nie powodują próchnicy, są jednak miejscem dodatkowej retencji resztek pokarmu i płytki nazębnej. Nieprawidłowa higiena (patrz zalecenia dla pacjenta ortodontycznego) może powodowa zwiększone ryzyko próchnicy iodwapnień. Najbardziej charakterystyczne są białe plamy w kształcie półksiężyca powstające pomiędzy linią dziąsła a zamkiem ortodontycznym. Są one trudne do zlikwidowania i w przypadku ich pojawienia sie lekarz może zalecić zdjęcie aparatu. Należy również podkreśli, że noszenie aparatu stałego nie zwalnia pacjenta z profilaktycznych wizyt i przeglądów u stomatologa co najmniej co 6 miesięcy.

2. Obrzęk dziąseł i choroby przyzębia. Problemy z przyzębiem mogą pojawi się na każdym etapie leczenia ortodontycznego, a najczęściej spowodowane są niedostateczną higieną. Może je wywoła również specyficzna flora bakteryjna i obciążenie genetyczne. W takim wypadku konieczna jest wizyta u specjalisty periodontologa i kontrole co 3-6 miesięcy. Pacjent z chorym przyzębiem może by leczony aparatem stałym, lecz powinno się to odbywa wyłącznie w okresie remisji choroby. Aktywna choroba przyzębia jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do leczenia ortodontycznego. Warto też podkreśli, że choroba przyzębia pojawia się bardzo rzadko. Najczęściej występuje proste zapalenie dziąsła (obrzęk i krwawienie), które mija natychmiast po wdrożeniu prawidłowej higieny. Pacjenci z cukrzycą, chorobami tarczycy i kobiety w ciąży są szczególnie narażeni na choroby dziąseł i resorpcje korzeni i dlatego będą objęci szczególną opieką lekarza.

3. Skrócenie korzeni zębów. Podczas leczenia ortodontycznego u pacjentów może dochodzi do skrócenia korzeni zębów o różnym nasileniu. Niestety nie można przewidzieć, których pacjentów może dotyczy ten problem. Proces ten jest uwarunkowany genetycznie. Nieznaczne skrócenie długości korzeni nie powoduje żadnych negatywnych następstw. Wyłącznie agresywne skracanie się korzenia zęba jest wskazaniem do przerwania leczenia. Należy wiedzie , że w pojedynczych przypadkach może dochodzi do samoistnego skrócenia korzeni zębów, u osób nie leczonych ortodontycznie. Do kontroli postępów leczenia może by konieczne powtórne wykonanie zdjęć radiologicznych.

4. Czas leczenia. Czas leczenia zależy od wielu czynników: nasilenia wady, potencjału wzrostu i wieku pacjenta oraz jego współpracy. Średni czas aktywnego leczenia ortodontycznego wynosi 2 lata i może ulec wydłużeniu, jeśli wystąpi nieprzewidziany niekorzystny wzrost, jeśli sprowadzane są zęby zatrzymane lub leczone są ciężkie wady morfologiczne. Modyfikacje czasu leczenia może spowodować również indywidualna różna podatności tkanek pacjenta (kości i tkanek miękkich) na zastosowane siły ortodontyczne. Podany czas obejmuje wyłącznie leczenie aktywne. Następnie wymagany jest okres retencji (często wieloletni). Znaczne wydłużenie czasu leczenia następuje w

przypadku braku współpracy ze strony pacjenta tj. nieterminowego zgłaszania sie na wizyty, odklejania zamków i innych mechanicznych uszkodzeń aparatu.

5. Stawy skroniowo-żuchwowe. Bóle w stawie skroniowo-żuchwowym mogą wystąpi bez lub podczas leczenia ortodontycznego. Najczęściej wywołuje nadmierne zaciskanie i zgrzytanie zębami. Dolegliwości mogą spowodować również stany pourazowe, reumatoidalne zapalenie stawów, wrodzone skłonności do zaburzeń w stawach. Częściej dotyczy płci żeńskiej. Dolegliwości ze strony s.s.ż. występują u pacjentów w wieku 9-30 lat, co pokrywa się z okresem leczenia ortodontycznego. Pojawiające sie dolegliwości należy natychmiast zgłosi ortodoncie, gdyż mogą wymaga konsultacji ze specjalistą.

6. Urazy spowodowane aparatami ortodontycznymi. W trakcie leczenia ortodontycznego mogą wystąpić uszkodzenia tkanek twardych i miękkich jamy ustnej. Szczególnie w pierwszych dobach po założeniu aparatu na języku i policzkach pojawiają sie drobne otarcia (dolegliwościom może zapobiec użycie wosku ortodontycznego). Dolegliwości te znikają po okresie adaptacji i nie maja znaczenia praktycznego. Podczas zdejmowania aparatu ortodontycznego może dojść do uszkodzenia szkliwa i wszelkiego rodzaju uzupełnień . Dotyczy to szczególnie aparatów estetycznych.

7. Nawroty. Zakończone leczenie ortodontyczne nie gwarantuje idealnie prostych zębów do końca życia. W celu utrzymania pozycji zębów wymagane jest noszenie indywidualnie dobranych retejnerów zgodnie z zaleceniami ortodonty. Pomimo wszystko zmiany ustawienia zębów mogą wystąpi z przyczyn naturalnych jak nawyki: tłoczenie języka, oddychanie przez usta oraz wzrost i starzenie się. Niewielkie stłoczenia, szczególnie siekaczy dolnych, pojawiają sie z czasem i często muszą być zaakceptowane.

8.Alergia. U pacjentów z uczuleniami objawy alergiczne mogą ujawni się podczas leczenia ortodontycznego w odpowiedzi na wzrost stężenia jonów niklu, chromu, miedzi pochodzących z aparatu ortodontycznego. Reakcje alergiczne mogą wystąpić również po kontakcie z akrylem, lateksem. Z reguły w/w reakcje objawiają sie w postaci miejscowego odczynu alergicznego: zapalenie jamy ustnej, utrata smaku lub metaliczny posmak, uczucie drętwienia, uczucie pieczenia, różnego stopnia przerostowe zapalenie dziąseł przy braku obecności płytki nazębnej. W przypadku wystąpienia w/w objawów należy poinformowa lekarza prowadzącego.

Zalecenia dla pacjenta ortodontycznego, noszącego stały aparat.

Należy pamięta , że sukces leczenia ortodontycznego zależy w znacznym stopniu od pacjenta, który musi ściśle współpracowa z lekarzem prowadzącym leczenie i bezwzględnie wypełnia zalecenia. Ortodonta odpowiedzialny za leczenie, nie może odpowiada za niezgodne z zaleceniami postępowanie pacjenta i wynikające z tego komplikacje.

Zalecenia:

1. Higiena jamy ustnej. Naklejone elementy aparatu ortodontycznego są miejscem zwiększonej retencji płytki nazębnej i resztek pokarmowych. Z tego względu podczas leczenia ortodontycznego należy dokładnie myc zęby pastą po każdym posiłku i używa płynu do płukania jamy ustnej. Należy stosowa środki dostępne na rynku, zawierające fluor (chyba, że lekarz zaleci inaczej). W przypadku niestosowania sie do powyższego zalecenia, dla zachowania zdrowych zębów, lekarz może zadecydowa o konieczności zdjęcia aparatu.

2. Przestrzeganie harmonogramu wizyt. Wizyty ortodontyczne odbywają sie w zależności od rodzaju aparatu co 4-8 tygodni. Nie zgłaszanie się na wizyty powoduje przedłużenie leczenia i zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. W przypadku uszkodzenia aparatu konieczne są dodatkowe wizyty w celu usunięcia usterki i zabezpieczenia prawidłowego działania aparatu.

3. Czynne uczestniczenie w procesie leczenia. Niektóre procedury leczenia aparatem stałym wymagają aktywnego uczestnictwa pacjenta w procesie leczenia. Dotyczy to konieczności codziennego noszenia wyciągów międzyszczękowych, wyciągów zewnątrzustnych i aparatów retencyjnych itd.. Brak zaangażowania i systematyczności ze strony pacjenta spowoduje zahamowanie postępów leczenia. Konieczne jest też zgłaszanie na bieżąco swoich spostrzeżeń, dyskomfortu i niepokoju dotyczącego leczenia. Dobra komunikacja pacjent lekarz zwiększa twoje bezpieczeństwo.

4. Wzmożona ostrożność. Aparat jest z założenia tymczasowo naklejony na zęby pacjenta, gdyż istnieje konieczność jego bezpiecznego zdjęcia po zakończeniu aktywnego leczenia. Z tego powodu jest on narażony na uszkodzenia w przypadku braku ostrożności ze strony pacjenta. Najważniejsze jest uważne spożywanie twardych pokarmów. Nóż i widelec jest najlepszym przyjacielem pacjenta w trakcie leczenia. Twarde pokarmy należy kroi na małe kawałki tak aby nie odgryza ich przednimi zębami. Nie należy też manipulować przy aparacie np.: długopisem, ołówkiem lub palcem. Stan po leczeniu jest wypadkową zbiorowego wysiłku ortodonty, personelu gabinetu, ale również pacjentów i ich rodziców. Piękny uśmiech i zdrowie zębów zależy również od pacjenta.